Toplayıcı (Aggregator)

Enerji piyasaları hızla dönüşürken, dağıtık enerji kaynaklarının (güneş panelleri, batarya depolama sistemleri ve talep tarafı esneklik mekanizmaları gibi) bir araya getirilerek yönetilmesi giderek daha önemli hale geliyor. Bu dönüşüm sürecinde, enerji piyasalarında “toplayıcılık” (aggregation) kavramı, küçük ölçekli enerji üreticileri ve tüketicileri için önemli fırsatlar sunuyor. Türkiye Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), bu ihtiyaca yönelik olarak 17 Aralık 2024’te yürürlüğe giren Elektrik Piyasası Toplayıcı Yönetmeliği ile piyasaya yeni bir çerçeve kazandırdı.

Toplayıcılar Kimdir ve Ne İş Yapar?

Toplayıcılar, farklı ölçeklerdeki enerji üreticilerini, tüketicilerini ve depolama sistemlerini bir araya getirerek elektrik piyasasında tek bir varlık gibi hareket etmelerini sağlar. Böylece, küçük üreticiler ve esnek tüketiciler, piyasa mekanizmalarına daha etkin bir şekilde katılabilir ve enerji yönetimi daha optimize bir hale gelir.

Toplayıcıların temel faaliyetleri şunlardır:

• Toptan Elektrik Piyasasına Katılım: Gün öncesi, gün içi ve dengeleme piyasalarında faaliyet gösterebilirler.
• Dengeleme Hizmetleri: Elektrik arz ve talebini dengeleme süreçlerinde aktif rol alırlar.
• Yan Hizmetler: Frekans kontrolü ve şebeke stabilitesini destekleyici hizmetler sunabilirler.
• Talep Tarafı Katılımı: Büyük ölçekli sanayi tesisleri veya bireysel tüketiciler, toplayıcılar aracılığıyla enerji tüketimlerini daha esnek yönetebilirler.
• Sanal Santral Yönetimi: Farklı enerji üretim tesislerinin tek bir santral gibi yönetilmesini sağlarlar.

Lisanslama ve Teknik Gereksinimler

Yeni yönetmelik kapsamında, toplayıcı olarak faaliyet gösterebilmek için belirli şartların sağlanması gerekiyor:

• Lisans Şartı: Toplayıcılar, bağımsız bir Toplayıcı Lisansı almalı veya mevcut bir Perakende Lisansını bu kapsama uygun hale getirmelidir.
• Finansal ve Teknik Yeterlilik: Piyasaya giriş yapacak şirketlerin belirli sermaye gereksinimlerini karşılaması ve teknik altyapı yeterliliğini ispatlaması gerekiyor.
• Gerçek Zamanlı İzleme: Piyasa katılımcılarının şebeke ile uyumlu çalışmasını sağlamak amacıyla, gelişmiş ölçüm ve izleme sistemleri kullanılmalıdır.
• Veri Doğruluğu: Piyasada işlem yapabilmek için güvenilir tahminler ve operasyonel veriler sunulmalıdır.

Dengeleme Bölgeleri ve Portföy Sınırları

Türkiye’deki enerji yönetiminin etkinliğini artırmak için, yönetmelik kapsamında 18 farklı dengeleme bölgesi tanımlanmıştır. Toplayıcıların portföyleri için belirlenen kapasite sınırları şu şekildedir:

• Lisanslı Üretim: Toplam 2000 MW ile sınırlandırılmıştır, tek bir üretim tesisi için maksimum 100 MW olabilir.
• 10 Yıldan Büyük Lisanssız Üretim: 500 MW ile sınırlandırılmıştır.
• Depolama Tesisleri: Özel bir kapasite sınırı olmamakla birlikte, regülasyonlarla uyumlu olması gerekmektedir.

Türkiye Enerji Piyasasında Yeni Bir Dönem

Bu yeni düzenleme, Türkiye’nin 2035 Ulusal Enerji Planı doğrultusunda piyasaya esneklik kazandırmayı, yenilenebilir enerji entegrasyonunu güçlendirmeyi ve piyasaya yeni iş modelleri kazandırmayı hedefliyor. Ayrıca, Avrupa’daki ve diğer gelişmiş enerji piyasalarındaki benzer regülasyonlarla uyumlu olacak şekilde tasarlanmıştır.

Kısa vadede, toplayıcıların sayısının hızla artması ve talep tarafı esnekliğinin güçlenmesi beklenirken, uzun vadede elektrik piyasasının daha rekabetçi, şeffaf ve tüketici odaklı hale gelmesi hedeflenmektedir.

EPDK’nın getirdiği bu düzenleme ile Türkiye, enerji piyasasında yenilikçi bir adım atarak dağıtık enerji kaynaklarının etkin kullanımına olanak tanıyor. Elektrik piyasasına daha fazla oyuncunun dahil olmasını sağlayan bu model, hem tüketicilere hem de piyasa katılımcılarına önemli avantajlar sunuyor.